Mevzuat.com

Tebliğ

Tarım veKöyişleriBakanlığından :

Türk Gıda Kodeksi

Gıda MaddelerindeOkratoksinA Seviyesinin

Resmi Kontrolü İçin Numune Alma Metotları Tebliği

(Tebliğ No: 2004/47)

Amaç

Madde 1-Bu Tebliğin amacıokratoksinA seviyesinin resmi kontrolü için bazı gıda maddelerinden numune alma metotlarını belirlemektir.

Kapsam

Madde 2-Bu Tebliğ, bazı gıda maddelerinde bulunanokratoksinA seviyesinin resmi kontrolleri için numune alma metodunu ve resmi kontrollerde kullanılan analiz metotları için numune hazırlanması ve kriterlerini kapsar.

Hukuki dayanak

Madde 3-Bu Tebliğ, 16/11/1997 tarihli ve 23172 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği" ne göre hazırlanmıştır.

Tanımlar

Madde 4-Bu Tebliğde geçen;

Parti: Aynı koşullarda ve zamanda üretilen aynı boy, tip ve ambalajdaki ürün örneklerini veya ambalajlı ürün topluluğunu,

Alt parti: Numune alma metodunu uygulamak için büyük partinin fiziksel olarak tanımlanabilen parçasını,

İnkrementalnumune: Parti veya alt partinin tek bir yerinden alınan materyal miktarını,

Paçal numune: Parti veya alt partiden alınaninkrementalnumunelerin hepsinin birleştirilmesi ile elde edilen numuneyi,

Laboratuvarnumunesi: Paçal numunedenlaboratuvariçin ayrılanhomojenizeedilmiş numuneyi,

Şahit numune: Paçal numuneden itirazlı durumlar için ayrılanhomojenizeedilmiş numuneyi,

ifade eder.

Genel hükümler

Madde 5-Numune alma işlemi sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar aşağıda belirtilmiştir.

a)Numune, gıda kontrolörü/gıda denetçisi tarafından alınmalıdır.

b)İncelenecek olan her partiden ayrıayrınumune alınmalıdır. Bu Tebliğin 7inci maddesinde geçen hükümlere uygun olarak büyük partiler, numuneleri ayrıca alınacak olan alt partilere bölünmelidir. Fiziksel olarak ayrılmış her bir alt parti için alınan numune, ayrı analiz edilmelidir ve ayrı rapor düzenlenmelidir.

c)Numunelerinin alınması, hazırlanması taşınması, ve depolanması esnasında,okratoksinA miktarınıdeğiştirecek, analitik tayini olumsuz yönde etkileyecek veya paçal numunelerin temsilini önleyecek her türlü değişiklikten koruyacak önlemler alınmalıdır.

d)İnkrementalnumune mümkün olduğunca parti veya alt parti içinde çeşitli yerlerden alınmalıdır. Bu şekilde alınmadığı durumlarda ise bu maddenin (h) bendinde belirtildiği gibi kayıtlara işlenmelidir.

e)Paçal numuneinkrementalnumunelerin birleştirilip iyice karıştırılması ile elde edilir. Paçal numune karıştırıldıktan sonra, bu Tebliğin 7ncimaddesi (a) bendinde geçen diğer hükümlere uygun olarak eşit alt numunelere bölünmelidir. Karıştırma işlemi, her bir alt numunenin bütün parti veya alt partiden parçalar içermesini sağlamak için gereklidir.

f)Şahit numunehomojenizeedilmiş alt numunelerden alınmalıdır.

g)Resmi kontroller için alınan her numune, alındığı yerde mühürlenmelidir. Her numune için, numunenin açık şekilde tespitini sağlayacak kayıt tutulmalıdır. Bu kayıtta numune alma tarihi, yeri ve analizi yapacak kişiye yardımcı olacak diğer bilgiler de yer almalıdır.

h)Bazı gıda maddelerindeokratoksinA seviyesinin resmi kontrolünde kullanılan analiz metotları için numune hazırlama ve kriterler EK-4'e uygun olmalıdır.

Açıklayıcı hükümler

Madde 6-Numune alma ile ilgili açıklayıcı hükümler aşağıda belirtilmiştir.

a)Farklı tipteki partiler:

Gıda maddelerinin ticareti toptan olarak yığın halinde konteynır içerisinde yada perakende olarak torba, çanta, perakende ambalajlar vs. içinde yapılabilir. Numune alma metodu farklı şekillerde piyasaya sürülen ürünlerin hepsine uygulanabilir.

Bu Tebliğin 7ncimaddesinde geçen diğer hükümlere ters düşmeyecek şekilde, aşağıdaki formül; torba, çanta, perakende ambalajlar v.b. küçük ambalajlarda ticareti yapılan partilerden numune alınmasında bir kılavuz olarak kullanılabilir.

Parti ağırlığı xİnkrementalnumune ağırlığı

Paçal numunenin ağırlığı x Birim ambalaj ağırlığı

-Ağırlık : Kg cinsinden olmalıdır.

-SF : Numune alma sıklığı,inkrementalnumunenin alınması gereken hern'inciçuval veya paketi belirtir ve hesaplanacak olan n değerinin ondalık rakamlı bulunabilecek sonucu en yakın tam sayıya yuvarlanmalıdır.

b)İnkrementalnumune ağırlığı:

İnkrementalnumunenin ağırlığı, aksi belirtilmediği sürece ortalama 100 g olmalıdır. Perakende ambalajlı partilerdeinkrementalnumune ağırlığı perakende ambalaj ağırlığına bağlıdır.

c) Perakende satış noktalarındaki gıda maddelerinden numune alınması sırasında bu tebliğde yer alan numune alma metodu kullanılabilir.Bu metodun uygulanmasının mümkün olmadığı durumlarda partiyi temsil eden uygun bir numune alma metodu kullanılabilir.

Özel hükümler

a)Tahıl ve kuru üzüm için parti ağırlığına ve ürüne bağlı olarak partinin alt partilere bölünmesi EK-1'de yer alan Tablo-1'e uygun olmalıdır.

b)Parti büyüklüğü 50 ton ve daha fazla olan tahıl ve tahıl ürünleri ve parti büyüklüğü 15 ton ve daha fazla olan kuru üzümden numune alma metodu EK-2'ye uygun olmalıdır.

c)Parti büyüklüğü 50 tonun altında olan tahıl ve tahıl ürünlerinden ve parti büyüklüğü 15 tonun altında olan kuru üzümlerden numune alma metodu EK-3'e uygun olmalıdır.

d)Toptan satış aşamasında.numune almadasözkonusunumune alma metodu uygulanabiliyorsa kullanılması, mümkün olmadığı durumlarda partiyi temsil eden uygun bir numune alma metodu kullanılması gerekir.

e)Paçal numunede tespit edilenokratoksinA miktarının maksimum limitlere uyması durumunda parti kabul edilir, Paçal numunede tespit edilenokratoksinA miktarının maksimum limitleri aşması durumunda partirededilir

Madde 8-Bu Tebliğ , 2002/26/EC sayılı "Gıda MaddelerindeOkratoksinA Seviyesinin Resmi Kontrolü için Numune Alma ve Analiz Metotları " Komisyon Direktifi dikkate alınarak Avrupa Birliği'ne uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.

Denetim

Madde 9-Bu Tebliğe ait hükümler; 27/5/2004 tarihli ve 5179 sayılı "Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun"a göre Tarım veKöyişleriBakanlığınca denetlenir.

Geçici Madde 1-Halen faaliyet gösteren ve bu Tebliğ kapsamında yer alan ürünlerden resmi kontroller için numune alan ve analizi yapan kurum ve kuruluşlar 1 yıl içerisinde bu Tebliğ hükümlerine uymak zorundadırlar.

Yürürlük

Madde 10-Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 11-Bu Tebliğ hükümlerini Tarım veKöyişleriBakanı yürütür.

Parti ağırlığına ve ürüne bağlı olarak partinin alt partilere bölünmesi

Ürün

Parti ağırlığı (ton)

Alt partilerin ağırlığı veya sayısı

İnkrementalnumune sayısı

Paçal numunenin ağırlığı (kg)

Tahıllar ve tahıl ürünleri

³1500

500 ton

100

10

>300 ve <1500

3 alt parti

100

10

³50 ve£300

100 ton

100

10

<50

-

10-100(1)

1-10

Kuru üzümler (kuşüzümü, kuru üzüm, sultani kuru üzüm)

³15

15-30 ton

100

10

< 15

-

10-100(2)

1-10

(1)parti ağırlığına bağlı (bakınız Tablo 2 )

(2)parti ağırlığına bağlı (bakınız Tablo 3 )

Partinin Ağırlığı (ton)

İnkrementalNumune Sayısı

£1

10

> 1 - £3

20

> 3 -£10

40

> 10 -£20

60

> 20 -£50

100

Partinin Ağırlığı (ton)

İnkrementalnumune sayısı

£0.1

10

>0.1 -£0.2

15

>0.2 -£0.5

20

>0.5 -£1.0

30

>1.0 -£2.0

40

>2.0 -£5.0

60

>5.0 -£10.0

80

>10.0 -£15.0

100

Parti büyüklüğü 50 ton ve daha fazla olan tahıl ve tahıl ürünleri ve parti büyüklüğü 15 ton ve daha fazla olan kuru üzümden numune alma metodu:

-Alt partinin fiziksel olarak ayrılabilmesi şartıyla, her parti, EK-1'de yer alan Tablo-1'e göre alt partilere bölünmelidir. Parti ağırlığı her zaman alt partilerin ağırlıklarının tam katı olamayacağı dikkate alınarak, ayrılan alt partinin ağırlığı ile hesaplanan alt parti ağırlığı arasındaki fark, maksimum %20'yigeçmemelidir.

-Her alt partiden ayrıayrınumune alınmalıdır.

-İnkrementalnumune sayısı 100 adettir.

-Paçal numune ağırlığıinkrementalnumunelerin birleştirilmesiyle elde edilen 10 kg ağırlığındaki numunedir.

-Partinin hasar görmesinden (ambalaj tipi, nakliye şekli, vb.) kaynaklanan ticari nedenlerden dolayı, yukarıda belirtilen numune alma metotlarının uygulanmasının mümkün olmadığı durumlarda,alınacak numunenin partiyi tam temsil etmesi şartıyla bir alternatif numune alma metodu kullanılabilir.Ancak bu durumun tam olarak tanımlanması ve numune alma formunda açıkça belirtilmesi gerekir.

-Parti ve alt partilerden alınan paçal numune iyice karıştırıldıktan sonra uygun bir öğütücüde öğütülmeli ve homojen karışım elde edilmelidir. Homojen hale gelmiş paçal numune iki eşit parçaya bölünür (A ve B ) ve ayrıayrıışık geçirmeyen ambalajlara alınarak numune (A)laboratuvaragönderilir. Numune (B) ise şahit numune olarak uygun ortamda muhafaza edilir.

EK-3

Parti büyüklüğü 50 tonun altında olan tahıl ve tahıl ürünlerinden ve parti büyüklüğü 15 tonun altında olan kuru üzümlerden numune alma metodu:

-İnkrementalnumune sayısı, partinin ağırlığına bağlı olup minimum 10 ile maksimum 100 arasındadır.

-Alınacakinkrementalnumune sayısının belirlenmesinde EK-1'de yer alan Tablo-2 ve Tablo-3'te verilen rakamlar kullanılır.

-Paçal numune ağırlığıinkrementalnumunelerin birleştirilmesiyle elde edilen ve parti büyüklüğüne göre 1-10 kg aralığında değişen numune ağırlığıdır

-Partinin hasar görmesinden (ambalaj tipi, nakliye şekli, vb.) kaynaklanan ticari nedenlerden dolayı, yukarıda belirtilen numune alma metotlarının uygulanmasının mümkün olmadığı durumlarda, mümkün olabildiğince temsili olması ve tamamıyla tanımlanması ve belgelendirilmesi şartıyla, bir alternatif numune alma metodu kullanılabilmektedir. Ancak yapılan bu farklı uygulamanın kayıtlarda belirtilmesi gerekmektedir

-Parti ve alt partilerden alınan paçal numune iyice karıştırıldıktan sonra uygun bir öğütücüde öğütülmeli ve homojen karışım elde edilmelidir. Homojen hale gelmiş paçal numune iki eşit parçaya bölünür (A ve B ) ve ayrıayrıışık geçirmeyen ambalajlara alınarak numune (A)laboratuvaragönderilir. Numune (B) ise şahit numune olarak uygun ortamda muhafaza edilir.

Gıda maddelerindeokratoksinA seviyesinin resmi kontrollerinde kullanılan

analiz metotları için numune hazırlama metotları kriterleri

1- Ön Koşullar

OkratoksinA dağılımı çok fazla homojen olmadığından numuneler, çok dikkatle hazırlanmalı ve özelliklehomojenizeişlemine azami özen gösterilmelidir.

Laboratuvartarafından alınan materyallerin hepsi test materyalinin hazırlanması için kullanılır.

2.Laboratuvaraalınan numunenin muamelesi

Tamhomojenizasyonunsağlanması için belirlenen bir metot kullanılarak her birlaboratuvarnumunesi çok iyi şekilde öğütülür ve karıştırılır.

3. Şahit numune

Şahit numune, aksine bir durum olmadıkçahomojenizeedilmiş materyalden alınmalıdır.

4.Laboratuvardakullanılan analiz metodu ve laboratuar kontrolü

a) Laboratuvarlarcaen yaygın kullanılan tanımlar aşağıda verilmektedir.

Tekrarlanabilirlik ve aynı sonucun elde edilebilirliğilaboratuvarlarcaen yaygın kullanılan parametrelerdir.

r (tekrarlanabilirlik): aynı numune, aynı uygulayıcı, aynı cihaz, aynılaboratuvarve kısa zaman aralığında iki ayrı test sonucu arasında belirli bir olasılık içersinde, yaklaşık olarak % 95 olması beklenen mutlak farkı ifade eder.

r = 2.8xsr olur.

sr: tekrarlanabilir koşullar altında elde edilen sonuçlardan hesaplanan standart sapma

RSDr: tekrarlanabilir koşullar altında elde edilen sonuçlardan hesaplanan nispi standart sapma, [ (Sr/C)x100],

C: çalışmaya konu olan analiz sonuçlarının ortalamasını göstermektedir.

R: aynı numune, aynımetodfarklı uygulayıcı ve farklılaboratuvarkoşullarında elde edilen ters sonuçları arasında belirli bir olasılık içerisinde yaklaşık olarak %95 olması beklenen mutlak farkı ifade eder. R =2.8xSR olur.

SR: aynı sonucun elde edilebildiği koşullar altında elde edilen sonuçlardan hesaplanan standart sapmayı göstermektedir.

RSDR: aynı sonucun elde edilebildiği koşullar altında elde edilen sonuçlardan hesaplanan nispi standart sapmayı [ (SR/C) x100 ] göstermektedir.

b)Spesifik Şartlar

Gıda maddelerindeokratoksinA seviyesinin tayini için hiçbir spesifik metot belirlenmediğinde,laboratuvarlaraşağıdaki kriterleri karşıladığı takdirde herhangi bir metodu uygulayabilirler.

Seviye (µg/kg)

OkratoksinA

RSDr(%)

RSDR(%)

Geri Alma (%)

< 1

≤40

≤ 60

50-120

1-10

≤ 20

≤ 30

70-110

-Çalışılan konsantrasyonda verilen kesinlik değerleri, uygulanan metotların tespit limitleri olarak belirtilemez.

-Kesinlik değerlerHorwitzeşitliğinden hesaplanır:

RSDR=2(1-0.5logC)

-RSDR, aynı sonucun elde edilebildiği koşullar altında oluşan sonuçlardan hesaplanan nispi standart sapmadır. [(SR/C) x100]

-C, konsantrasyon oranı (1=100 g/100 g, 0.001=1000mg/kg)

Bu eşitlikanalitvematriksdenbağımsız fakat çoğu rutin analiz metotları için yalnızca konsantrasyonuna bağlı olan genelleştirilmiş kesin değer eşitliğidir.

c) Geri almanın hesaplanması

Analitik sonuçlar geri alma için düzeltilerek veya düzeltilmeyerek rapor edilir. Rapor etme şekli vevalidasyonraporunda belirilmelidir.