Mevzuat.com

Mevzuat ve Yargı İçtihatları İçin Başvuru Kaynağı


   

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İç Denetim Yönetmeliği

Dokümanın Başlığı
:
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İç Denetim Yönetmeliği
Kanun / Karar No
:
Kabul Tarihi
:
1 Kasım 9999
Resmi Gazete Tarihi
:
20 Eylül 2006
Resmi Gazete Sayısı
:
0
Resmi Gazete Görüntüsü
:


20 Eylül 2006 ÇARŞAMBA

Resmî Gazete

Sayı : 26295

YÖNETMELİK

Amaç

MADDE 1- (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Bankanın iç denetim sistemine ilişkin esas ve usulleri belirlemektir.

Kapsam

MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik, Bankanın iç denetim etkinliklerini ve Bankanın denetçilerini kapsar.

Hukuki Dayanak

MADDE 3- (1) Bu Yönetmelik, 14/1/1970 tarih ve 1211 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Esas Mukavelesinin 31 ve 32 nci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4- (1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Banka: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını,

b) Başkan: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanını,

c) Ahlaki Kurallar: Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü tarafından yayımlanan Etik Kodları,

ç) Birim: Genel Müdürlükler, Teftiş Kurulu Başkanlığı ile Güvenlik ve Savunma Sekreterliğini,

d) Denetçiler: Yönetmelikte aksi belirtilmedikçe İç Denetim Genel Müdürü ve Genel Müdür Yardımcıları ile Başdenetçi, denetçi ve denetçi yardımcılarını,

e) Genel Müdür: Banka İç Denetim Genel Müdürünü,

g) Risk: Bankanın temel amacına ve görevlerine ilişkin hedeflerine ulaşmasına engel olabilecek veya istenmeyen zarara yol açabilecek durum veya olayları,

ğ) Standartlar: Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü tarafından yayımlanan İç Denetim Mesleki Uygulama Standartlarını,


h) Şube: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Şubelerini,

ifade eder.

İç denetimin amacı

MADDE 5- (1) İç denetim; Bankanın her türlü etkinliğini denetlemek, geliştirmek, iyileştirmek ve Bankaya değer katmak amacıyla, bağımsız ve tarafsız bir şekilde güvence ve danışmanlık hizmeti vermektir. Genel Müdürlük, risk yönetimi, iç kontrol ve yönetim süreçlerinin etkinliği ve verimliliğinin değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için sistematik yaklaşımlar geliştirerek Bankanın amaçlarının gerçekleştirilmesine yardımcı olur.

Teşkilat

MADDE 6- (1) Genel Müdürlük, Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcıları, başdenetçiler, denetçiler ile denetçi yardımcılarından oluşur.

İç denetim etkinliklerinin kapsamı

MADDE 7- (1) Bankanın tüm işlem ve etkinlikleri denetim kapsamına dahildir.

(2) Genel Müdürlüğün etkinlikleri Bankanın risk yönetimi, iç kontrol ve yönetim süreçlerinin Banka Meclisince belirlenen yapıya uygun ve yeterli olup olmadığının ve düzenli işleyip işlemediğinin aşağıdaki konular çerçevesinde belirlenmesini içerir:

a) Banka etkinliklerini olumsuz etkileyebilecek tüm finansal ve operasyonel risklerin doğru biçimde tanımlanması ve etkin bir şekilde yönetilmesi,

b) Denetim kapsamına giren konularda ilgili Birimler ve Şubeler ile etkili iletişim kurulması,

c) Banka etkinlikleri açısından önemli finansal, yönetsel ve operasyonel bilgilerin doğru, güvenilir ve güncel olması,


ç) Tüm Banka çalışanlarının etkinliklerinin Banka politikaları, usul ve esaslar, Ahlaki Kurallar, Standartlar ve ilgili yasal düzenlemeler ile hukuk kurallarına uygun olması,

d) Bankanın tüm kaynaklarının elde edilmesinde ve kullanılmasında etkinliğin sağlanması,

e) Bankanın iç kontrol sürecinde sürekli bir kalite ve iyileştirme çabasının geliştirilmesi,

f) Banka çalışmalarını etkileyen önemli yasal ve düzenleyici konuların ilgili Birim ve Şubelere yönlendirildiğinin izlenmesi,

g) Denetimler sırasında yönetsel kontrol, verimlilik ve Bankanın kurumsal kimliğine ilişkin konularda elde edilecek önemli bulguların, uygun yönetim kademeleri ile görüşülerek değerlendirilmesi.

Genel Müdürlüğün bağımsızlığı ve sorumluluğu

MADDE 8- (1) Genel Müdürlük, Bankanın diğer Birimlerinden bağımsızdır, doğrudan Başkana karşı sorumlu olarak görev yapar ve denetim sonuçları hakkında, Başkana rapor sunar. Denetim bulgularına ve alınması gereken önlemlere ilişkin önerileri içeren ayrıntılı denetim raporlarının Genel Müdürlükçe ilgili Birimlere ve Şubelere gönderilmesi bu raporlama statüsüne aykırılık teşkil etmez.

(2) Denetçiler, sadece Genel Müdüre rapor sunarlar. Genel Müdürün kendisi tarafından hazırlanarak Başkana sunduğu raporlara Genel Müdürlük çalışanları hakkındaki raporlar da dahildir.

Genel Müdürlüğün görevleri


MADDE 9- (1) Genel Müdürlük;

a) Uygun risk tanımlama yaklaşımlarını kullanarak, Bankanın tüm Birim ve Şubelerinin etkinliklerini ve bu Birim ve Şubelerin denetim sıklığını gösteren esnek ve uygulanabilir risk odaklı denetim planları yapmak ve geliştirmek, denetim planlarında tanımlanan risklerin ölçülmesini sağlamak, denetim planlarını Başkan'ın onayına sunmak,

b) Yıllık denetim planlarının onaylandığı şekilde uygulanmasını sağlamak ve denetim etkinliklerini gerçekleştirmek, Başkanlıkça talep edilen özel görev, proje ve diğer görevleri gerçekleştirmek,

c) Genel Müdürlüğün görevlerini yerine getirebilecek yeterli bilgi, beceri, deneyim ve bu yönetmeliğin gerektirdiği mesleki yeterliliğe sahip iç denetim kadrosunu Bankanın insan kaynakları politikaları ile eşgüdüm içinde oluşturmak,

ç) Bankanın yıllık program, plan ve hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığını denetlemek,

d) Bankanın görev kapsamında, nakit para ve diğer varlıklarının yeterli derecede korunup korunmadığını denetlemek,

e) Yeterli iç kontrol unsurlarının oluşturulup oluşturulmadığını değerlendirmek,

f) Denetim etkinliklerinin sonuçları hakkında Başkana Banka Meclisine ve Denetleme Kuruluna Başkanlıkça belirlenecek sürelerde bilgi sunmak,

g) Başkanı, denetim alanındaki gelişmeler ve en iyi uluslararası uygulamalar konusunda düzenli ve sürekli biçimde bilgilendirmek,


ğ) İstatistiksel analize tabi tutulan konular ve bunlara ilişkin ölçüm sonuçları hakkında Başkana rapor sunmak,

h) Denetimler sırasında karşılaşılan ve inceleme veya soruşturma yapılmasına gerek duyulan durumları ve gelişmeleri Başkanın bilgisine ve görüşüne sunmak,

ı) Bağımsız dış denetim kapsamı da gözönüne alınarak denetim çalışmalarının en üst düzeyde gerçekleştirilmesini sağlamak,

i) Banka etkinliklerinin denetlenmesi sırasında uyulacak usul ve esasları tanımlayan bir denetim rehberi hazırlamak,

ile görevlidir.

(2) Genel Müdürlük, tüm çalışmalarında Ahlaki Kurallar ve Standartları esas alır.

Genel Müdürlüğün yetkileri

MADDE 10- (1) Genel Müdürlük ve denetçiler, görevlerini yerine getirmek amacıyla;

a) Aşağıdaki konularda yetki sahibidir.

1) Bankanın tüm fonksiyonlarına ve işlemlerine, tüm kayıt, belge ve defterlerine herhangi bir kısıtlama olmaksızın erişebilir,

2) Denetleme Kurulu ile gerekli iletişimi sağlar,

3) Denetim sıklığını ve kapsamını belirler,

4) Denetimin başarıyla sonuçlanması için gerekli tedbirleri alır,

5) Denetim yapılan Birim ve Şubelerde uzmanlığına gerek duyulan Banka personelinden veya Banka dışındaki uzmanlardan yardım alabilir.

b) Denetçiler, aşağıdaki konularda yetki sahibi değildirler.

1) Banka teşkilatı içerisinde herhangi bir operasyonel görev alamazlar,


2) Muhasebe işlemlerini başlatamaz ve onay veremezler,

3) Genel Müdürlükçe yardımına başvurulan veya kadrosu daha önce çalıştığı Birimde saklı kalmak kaydıyla Genel Müdürlükte görevlendirilen personel hariç olmak üzere Genel Müdürlüğe bağlı olmayan personelin çalışmalarını yönlendiremezler ve onlara görevleriyle ilgili talimat veremezler.

Genel Müdürün atanması

MADDE 11- (1) Genel Müdürlüğe en az 4 yılı Genel Müdürlükte denetçi olmak üzere, bankacılık veya denetim alanında 12 yıl çalışmış olanlar arasından atama yapılır.

Genel Müdürün görev ve sorumluluğu

MADDE 12- (1) Genel Müdür; aşağıda yerine getirmekle yükümlü olduğu belirtilen görevler ile ilgili olarak Başkana karşı sorumludur:

a) Genel Müdürlük kadro tekliflerini hazırlayarak onaya sunmak,

b) Genel Müdürlüğün yönetimini ve denetçilerin bu yönetmelikte yazılı esaslar çerçevesinde çalışmalarını sağlamak,

c) İç denetimin tanımı ve kapsamında belirtilen alanlarda, Bankanın çalışmalarının kontrolü ve risklerin yönetilmesine ilişkin tüm çalışmaların etkinliği ve yeterliliği konusunda yıllık bir değerlendirme yapmak ve Başkana sunmak,

ç) Banka etkinlikleri ve operasyonlarının kontrol süreçlerinde saptanan hususlar ve bu süreçlerin iyileştirilmesine ve sorunların çözümüne yönelik denetim, bulgu ve önerileri hakkında Başkana rapor sunmak,


d) Yıllık denetim planlarının içeriği ve sonuçları ile Genel Müdürlüğün etkinliklerini gerçekleştirmek için gerekli kaynakların yeterliliği konularında Başkana düzenli bilgi sunmak,

e) Genel Müdürlük etkinliklerini dönemsel olarak iç değerlendirmeye tabi tutmak ve geliştirilmesi amacıyla araştırmalar yapmak,

f) Risk yönetimi, talimatlar, güvenlik tedbirleri, hukuki kurallar, kurum dışı faktörler ve bağımsız dış denetim gibi diğer kontrol ve izleme fonksiyonları ile koordineli biçimde etkinlik göstermek, bunlara ilişkin olarak gözlemlerde bulunmak ve gözlem sonuçlarına ilişkin Başkana rapor sunmak,

g) Denetim sonuçlarını gereği için Başkan ve bilgi için Denetleme Kuruluna sunmadan önce denetlenen Birim ve Şube ile görüşerek saptanan konular hakkında bilgi vermek, alınması gereken önlemler konusunda öneriler yapmak, denetlenen Birim ve Şubelerin saptanan konular hakkındaki cevaplarını ve eylem planlarını almak,

ğ) Bu Yönetmeliğin iç denetim etkinliklerine ilişkin hedeflerinin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesi ve değişen denetim ortamı için yeterli olup olmadığını sürekli izlemek,

h) İç denetime ayrılan kaynakların etkin ve verimli bir şekilde kullanılmasını sağlamak,

ı) İç denetim çalışmalarının Ahlaki Kurallar ve Standartlara uygun olmasını sağlamak,

i) Denetim planlarını, Başkanın onayına sunmak.


Genel Müdür Yardımcılarının atanması

MADDE 13- (1) Genel Müdür Yardımcılığına en az 2 yılı Genel Müdürlükte denetçi olmak üzere bankacılık veya denetim alanında 10 yıl çalışmış olanlar arasından atama yapılır.

Genel Müdür Yardımcılarının görevleri

MADDE 14- (1) Genel Müdür Yardımcıları, iç denetim etkinliklerinin yürütülmesinde Genel Müdüre yardımcı olur, onun vereceği görevleri yerine getirirler.

MADDE 15- (1) Genel Müdürlük, Başkanın onayıyla denetim kapsamının belirlenmesinde, denetim etkinliklerinin gerçekleştirilmesinde ve sonuçlarının iletilmesinde bağımsız olarak görev yapar. Denetçiler görevlerini bağımsız şekilde yürütürler.

(2) Denetçiler, görevlerini yerine getirirken görevin başarıyla sonuçlanmasını engelleyecek bir kısıtlama veya engel ile karşılaşmaları halinde bunu Genel Müdürlüğün görüşüne sunarlar.

(3) Denetçiler, Genel Müdürlük kadrosunda çalıştıkları sürece Banka içerisinde herhangi bir operasyonel sorumluluk üstlenemezler. Denetçi olarak çalışmakta iken diğer Birimlere idari görevle atandıktan sonra yeniden denetçi olarak atananlar veya diğer Birimlerde geçici olarak görevlendirilen denetçiler ya da diğer Birimlerde çalışmakta iken 49 uncu maddeye göre denetçi olarak atananlar, Genel Müdürlükte göreve başladıkları tarihten itibaren bir yıl süreyle daha önce sorumlu oldukları operasyonları denetlemekle görevlendirilemezler. Bankada herhangi bir usulün veya sistemin uygulamaya konulmadan önce kontrol noktalarının yeterliliği açısından incelenmesi ve ilave kontrol noktaları önerilmesi operasyonel görev sayılmaz.


MADDE 16- (1) Denetçiler, görevlerini yerine getirirken tarafsız davranırlar. Denetçiler, görevlerini gerçekleştirirken tarafsızlıklarını etkileyebilecek konuların varlığı veya denetim görevinin tarafsız bir şekilde tamamlanamayacağı kanaatine varılması halinde bu durumu Genel Müdürün görüşüne sunarlar. Herhangi bir denetim görevi sırasında denetçinin tarafsızlığının zedelendiğinin düşünülmesi halinde Genel Müdür gerekli önlemleri alır.

Mesleki yeterlilik

MADDE 17- (1) Denetçiler;

a) Görevlerini başarıyla yerine getirmek için gerekli olan, Ahlaki Kuralları ve Standartları, iç denetim usullerini ve tekniklerini herhangi bir yardım veya yönlendirmeye ihtiyaç duymaksızın uygulama,

b) Finansal kayıtlar ve işlemleri yeterli bir şekilde denetleyebilmek için muhasebe prensipleri ve teknikleri,

c) Banka hedeflerinden önemli sapmaları ve sonuçlarını değerlendirecek düzeyde yönetim ilkeleri,

ç) Muhasebe, ekonomi, hukuk, vergi mevzuatı, finans ve bilgi işlem teknolojileri,

d) Denetim yaptıkları Birim ve Şubelerdeki personel ve işleri gereği ilişkide bulundukları şahıslarla iletişim kurma,

e) Denetimin amacını, değerlendirmelerini, denetim sonuçlarını ve önerilerini açık ve anlaşılır bir biçimde aktarabilecek düzeyde yazılı ve sözlü iletişim,

f) Denetim görevi sırasında edindikleri bilgiler ve yaptıkları incelemelerde karşılaştıkları belirtilerden hangilerinin bir inceleme veya soruşturmayı gerektirdiği,


konularında yeterli bilgi ve deneyime sahip olacak şekilde kendilerini yetiştirirler.

Mesleki özen

MADDE 18- (1) Denetçiler, görevlerini yerine getirirken gerekli özen ve dikkati gösterirler. Bu amaçla her türlü art niyetli davranışa, hata ve ihmale, israf, verimsizlik ve denetçilerin tarafsızlığını engelleyici duruma karşı incelemelerini özenle yaparlar.

(2) Denetçiler, denetim kapsamına giren benzeri konularda ilgili verileri değerlendiren tüm denetçilerin aynı sonuçlara varmalarını sağlayacak bir objektiflik içinde ve sağlıklı değerlendirme yapabilecek düzeyde tatmin edici, güvenilir, açıklayıcı ve denetimin sonuca erişebilmesi için yeterli ve gerekli nitelikte bilgi toplarlar.

(3) Denetçiler, denetledikleri Birim ve Şubelerin günlük çalışmalarının aksamamasına denetim boyunca özen gösterirler.

(4) Denetim yetkisi devredilemez. Denetim etkinlikleri denetimle görevlendirilen denetçiler tarafından yapılır.

Hediye kabul etme yasağı

MADDE 19- (1) Denetçiler, görev yaptıkları Birim ve Şubelerde, ilgili Birim ve Şube personeliyle ve bunlarla ilişkide bulunulan üçüncü şahıslar veya kurumlarla herhangi bir çıkar ve borç-alacak ilişkisine giremezler, şahsi hediye kabul edemezler.

İKİNCİ BÖLÜM

İç Denetim Etkinliklerinin İçeriği

Risk yönetimi etkinliklerinin denetimi

MADDE 20- (1) Denetçiler, denetimlerini risk bazlı iç denetim planları ile gerçekleştirirler. Denetçiler, olası risklerin saptanması, değerlendirilmesi ve azaltılması amacıyla öneriler getirilmesi yoluyla Bankanın risk yönetimi sürecine katkıda bulunurlar. Denetçiler bu görevlerini yerine getirirken;


a) Bankanın çalışmalarında karşılaşabileceği risklerin uygun risk metodolojileri kullanılarak tanımlanması, önem sırasına konulması ve kabul edilebilir bir risk seviyesinin belirlenmesine yardımcı olunması,

b) Saptanan risklerin azaltılması bu yapılamazsa kabul edilebilir düzeylerde tutulması için alınması gereken önlemlerin belirlenmesi ve uygulamaya konulması,

c) Başkana risk yönetim süreçlerinin denetiminin sonuçları hakkında düzenli rapor sunulması,

ç) Risk yönetim süreçlerinin Bankanın yapısına, kültürüne, büyüklüğüne, yönetim şekline ve hedeflerine uygun olması,

d) Risk yönetiminde kullanılan metodların çalışma konusuna uygun olması,

e) Risk izleme etkinliklerinin, raporlamasının yeterliliği ve zamanlamasının uygun olması,

f) Bankanın risk yönetimi çalışmalarının etkinliğinin sürekli izlenmesi ve değerlendirilmesi,

hususlarını göz önünde bulundurarak iç denetim etkinliklerini gerçekleştirirler.

MADDE 21- (1) Denetçiler, uygun değerlendirme kriterleri geliştirmek suretiyle,

Bankanın

a) Finansal ve operasyonel bilgilerinin doğruluğu, tamlığı ve güvenilirliği,

b) Operasyonlarının etkinliği ve verimliliği,

c) Aktiflerinin korunması,

ç) Kurallara, anlaşmalara, talimat ve mevzuata uygunluğu,

süreçlerinin yeterlik ve etkinliğini sürekli denetleyerek, saptanan hususlar ile alınması gereken önlemlere ilişkin önerilerle birlikte Başkana rapor sunarak Bankanın etkin bir iç kontrol sürecini sürdürmesine yardımcı olurlar.


(2) İç ve dış koşullar nedeniyle değişikliğe uğrayan sistemler ve uygulamalar, etkinlikler ve operasyonlara ilişkin kontrol süreçlerinin değerlendirilmesine özel bir önem verilir.

(3) Denetçiler, iç kontrol süreçlerine ilişkin olarak; önemli kontrol yetersizlikleri ve uygulama farklılıklarının ortaya çıkarılması ve önemli eksiklikler saptanıp saptanmadığı ve bunları giderici önlemlerin alınıp alınmadığı, konularını değerlendirirler ve denetlerler.

(4) Yukarıda belirtilen konulara ilişkin saptanan hususlar, alınması gereken önlemlere ilişkin öneriler hakkında Başkana düzenli olarak rapor sunulur.

(5) Denetçiler ayrıca denetledikleri Birim ve Şubelerde iç kontrol uygulamalarının gelişmesi amacına yönelik olarak iç denetim etkinlikleri dışında da Birim ve Şube çalışanları tarafından gerçekleştirilecek iç kontrol süreçlerinin geliştirilmesine yönelik öneriler yaparlar.

Merkezi denetim ve erken uyarı sistemleri

MADDE 22- (1) Banka etkinlikleri açısından önem taşıyan operasyonları kontrol etmek ve istenmeyen Banka zararına yol açabilecek eylem ve işlemlerin önlenmesi için eşzamanlı ve merkezi olarak denetim yapmak ve hatalı işlem ve eylemlerin önceden farkedilmesini sağlamak amacıyla erken uyarı sistemleri geliştirmek üzere Genel Müdürlük bünyesinde bir Merkezi Denetim grubu kurulur.

Teknoloji sistemlerinin denetimi

MADDE 23- (1) Bankanın etkinliklerini gerçekleştirmek üzere kullandığı tüm yazılım, donanım ve bilgi teknolojilerinin yeterliliğinin, etkinliğinin, bütünlüğünün, verimli bir şekilde kullanılıp kullanılmadığının, izinsiz erişimlere karşı güvenilirliğinin, amaçlara ulaşmak için uygunluğunun, bilgi işlem sistemlerinde yer alan tüm kayıtların ve bilginin gizliliğinin, bilgi ve kayıtlara erişimlerin kontrol altında tutulmasının bir sistem dahilinde dönemsel olarak denetlenmesi amacıyla Genel Müdürlük bünyesinde bir Teknoloji Denetimi grubu kurulur.


İç denetimin planlanması

MADDE 24- (1) Denetime, Genel Müdürlükçe verilen yazılı bir denetim talimatı ile başlanır. Denetçiler, görevlendirilmedikleri alanlarda Genel Müdürlükten onay almaksızın denetime başlayamazlar.

a) Denetçiler, denetim görevinin başlangıcında,

1) Denetlenen etkinliğin amacı,

2) Denetlenen etkinliklere ilişkin riskler, hedefler, kaynaklar ve kabul edilebilir sınırlarda tutulması gereken risklerin olası olumsuz etkileri,

3) Denetlenecek etkinliğe ilişkin risk yönetimi ve kontrol süreçlerinin kullanılan modele göre uygunluğu ve etkinliği,

4) Söz konusu risk yönetimi ve kontrol süreçlerinde yapılacak iyileştirme fırsatları,

gözönüne alınarak,

b) Denetlenecek Birim ve Şubelerde,

1) Denetimin amacını,

2) Denetim sırasında elde edilen bilgilerin toplanması, analiz edilmesi, yorumlanması, ve dökümantasyonunu içeren usulleri,

3) Denetimin her aşamasında denetim hedeflerine ulaşıldığını değerlendirmek amacıyla gerekli testlerin seviyesini ve denetimin kapsamını,

4) Olası denetim süresini,

içeren bir denetim planı hazırlarlar.

Birimlere ve Şubelere bilgi verilmesi

MADDE 25- (1) Denetlenecek olan Birim veya Şubeye planlama aşamasında, denetimin ayrıntısı hakkında bilgi verilir ve denetlenecek Birim ve Şubelerden denetim sırasındaki beklentiler açıklanır. Tüm görüşmeler Birim Başkanları veya görevlendirecekleri personel ile; Şubelerde ise Şube Müdürü veya görevlendireceği Müdür Yardımcısı ile yapılır. Söz konusu görüşmelerde;


a) Denetimin amacı ve kapsamı,

b) Olası denetim süresi,

c) Denetim için görevlendirilen denetçiler,

ç) Denetim sırasında kullanılacak olan yöntemler, zaman planlaması ve denetime yardımcı olması istenilen Birim ve Şube çalışanları,

d) Banka yönetiminin sözkonusu denetim görevinden beklentileri,

e) Denetçilerin denetlenmesini gerekli görebilecekleri diğer konular,

f) Denetim sonuçlarının raporlanma şekli ve alınması gereken önlemlerin izlenmesinin ne şekilde yürütüleceği

hakkında bilgi verilir.

MADDE 26- (1) Denetçiler, denetleyecekleri Birim ve Şube ile ilgili olarak;

a) Hedef ve amaçlar,

b) Denetlenecek etkinlikler üzerinde önemli etkiye sahip politikalar, usuller, kanunlar, düzenlemeler ve anlaşmalar,

c) Denetlenecek Birim ve Şubeye ilişkin çalışan sayısı, önemli fonksiyonları yerine getiren anahtar roldeki çalışanlar, iş tanımları, yakın zamanda gerçekleştirilen önemli sistem değişiklikleri,

ç) Bütçe bilgileri, etkinlik raporları ve diğer finansal veriler,

d) Denetim çalışma kağıtları, dış denetçiler dahil ilgili bölümde yapılan önceki denetim sonuçları,

e) Denetlenecek etkinliğe ilişkin bilgi kaynakları ve literatür,

hakkında bilgi toplayarak denetim görevine hazırlanırlar.

(2) Gerekli hallerde denetime başlanmadan önce bu bilgileri derlemek amacıyla genel bir gözlem yapılabilir. Gözlem sonuçlarına göre saptanan önemli risklere denetim sırasında ağırlık verirler.


(3) Denetlenen Birim ve Şube yöneticileri, denetim görevinin başarıyla sonuçlanması için istenilen bilgiyi eksiksiz ve zamanında vermekle, defter, kayıt ve belgeleri incelemeye hazır bulundurmakla ve gerekli kolaylığı göstererek uygun bir çalışma ortamı sağlamakla yükümlüdürler.

İnceleme veya soruşturma yapılması gereken haller

MADDE 27- (1) Denetçiler, denetim görevleri sırasında inceleme veya soruşturmaya tabi tutulması gereken bir konunun saptanması halinde konuyu Genel Müdürlüğe bir rapor ile sunarlar.

Denetim sonuçlarının sunulması

MADDE 28- (1) Denetim sonucunda denetçiler, denetledikleri Birim ve Şube yöneticileri ile, denetime başlangıç hedefleri, denetimin kapsamı, denetlenen ve denetlenmeyen etkinlikler, denetimde saptanan çeşitli hususlar ve risklere karşı alınması gereken önlemlere ilişkin yazılı ve sözlü bilgi vermek üzere toplantı düzenlerler ve denetim sonuçları hakkında denetlenen Birim ve Şube yöneticileri ile görüş birliğine varmaya çalışırlar. Görüş ayrılığı bulunan konular Başkana ayrıca bir rapor halinde sunulur.

(2) Denetim sırasında saptanan ve ivedi önlem alınması gereken konular, denetim sonucu beklenmeden Başkana bir rapor halinde sunulur.

(3) Denetimlerde saptanan tüm konular denetlenen Birim ve Şube yöneticilerine aktarıldıktan sonra iki hafta içerisinde, denetlenen Birim ve Şube yöneticileri bu hususlarda Genel Müdürlüğe cevap vermekle yükümlüdürler.


(4) Denetlenen Birim ve Şube yöneticilerinin cevapları alındıktan sonra denetim raporu tamamlanarak Genel Müdürlüğe iletilir.

Denetim raporlarının hazırlanması

MADDE 29- (1) Denetçiler, denetim sonuçlarını, içeriği aşağıda belirtilen tarzda hazırlanan denetim raporları ile Genel Müdürlüğe aktarırlar.

(2) Denetim raporlarında, denetimde saptanan tüm konular tam, açık, anlaşılır, kısa, öz, tarafsız ve yapıcı bir şekilde yer alır. Gereksiz tekrarlardan kaçınılır, denetimde saptanan hususların çok iyi anlaşılması sağlanır, öznel değerlendirmelere yer verilmez.

(3) Raporlarda yer alan iyileştirme önerileri, kuruma değer katan, uygulanabilir, olumlu, yapıcı ve Bankanın hedeflerine ulaşmasına yardımcı olacak şekilde düzenlenir.

(4) Denetim raporları, denetimde saptanan tüm hususlar, riskler, risk değerlendirmeleri ve diğer bulgular için yapılan öneriler ve denetlenen Birim ve Şubelerin saptanan hususlara ilişkin cevaplarını içeren bölümlerden oluşur. Ayrıca denetim raporlarında üst düzey yöneticiler için denetimin kapsamı, denetimde saptanan riskler, söz konusu risklerin olası etkileri, denetim sonuçlarına ilişkin genel bir değerlendirme ve risklerin azaltılması için uygun önerilerin bulunduğu bir yönetici özeti bulunur.

(5) Denetim raporları, denetimi yapan denetçiler tarafından imzalanır ve Genel Müdürün onayıyla Başkana sunulur ve denetlenen Birim ve Şubelere sevkedilir.


(6) Denetim raporları ilgili makam, Birim ve Şubelere yazılı olarak sunulabileceği gibi elektronik ortamdan da sevkedilebilir.

(7) Banka dışındaki kurumlar tarafından denetim sonuçlarına ilişkin bilgi veya rapor istenmesi halinde, söz konusu istek Genel Müdür tarafından yapılacak değerlendirmeden sonra Başkanın izniyle gerçekleştirilir.

Denetim raporlarının izlenmesi

MADDE 30- (1) Genel Müdürlükçe, denetim raporlarının sonuçlarına ilişkin gerekli önlemlerin alınıp alınmadığını izleyecek bir izleme sistemi kurulur.

(2) Denetlenen Birim ve Şube yöneticileri, rapor içeriğinde yer alan öneriler konusunda uygun önlemleri almakla yükümlüdürler. Herhangi bir önlem alınmaması halinde ilgili Birim veya Şubenin sözkonusu riski üstlenip üstlenmediği izlenir ve sonuçları hakkında Başkana rapor sunulur. Üstlenilen riskin Banka politikalarına, usul ve hedeflerine aykırı olması halinde ayrıca bu duruma ilişkin rapor Başkana sunulur.

Danışmanlık hizmeti verilmesi

MADDE 31- (1) Banka yönetiminin gerekli görmesi halinde denetçiler Banka hizmetlerinde danışmanlık yapabilirler. Denetçiler bu görevlerinde icrai bir sorumluluk almazlar. Sözkonusu danışmanlık hizmetinin, tarafsız, iç denetim etkinlikleri ile çakışmayan, tavsiye niteliğinde, danışmanlık hizmeti verilen konudaki etkinliği ve verimliliği artırıcı bir yapıda olması esastır. Sözkonusu esaslara uygunluk Genel Müdür tarafından yakından izlenir.


Danışmanlık hizmeti alınması

MADDE 32- (1) Herhangi bir denetim görevi için Banka dışından uzmanlık veya danışmanlık alınması halinde sözkonusu hizmeti veren kişi veya kuruluşun alanında uzman, deneyimli ve uluslararası deneyimi olanlardan seçilmesi gereklidir. Uzmanlık derecesi, uluslararası çalışma örnekleri, sertifikasyon ve referanslarla desteklenir. Sözkonusu uzman kişi veya kuruluşlar verdikleri hizmetlerde denetçilerin uymak zorunda oldukları tarafsızlık, bağımsızlık ve mesleki yeterlilik prensipleri ile Ahlaki Kurallar ve Standartlara uyarlar.

(2) Danışmanlık hizmeti sırasında danışman kişi veya kuruluşun elde edeceği bilgiler Bankanın mülkiyetindedir ve danışman kişi veya kuruluş tarafından kullanılamaz. Danışman kişi veya kuruluş danışmanlık görevi nedeniyle edineceği bilgileri gizli tutacağına dair bir gizlilik anlaşması imzalar.

Yıllık denetim planlarının yapılması

MADDE 33- (1) Genel Müdürlük tarafından her yıl sonunda,

a) Denetlenecek Birim ve Şubelerin son denetim tarihleri ve son denetim sonuçları,

b) Denetlenecek Birim ve Şubelerin güncelleştirilmiş risk değerlendirmeleri,

c) Başkan, Yönetim Komitesi, Banka Meclisi, Denetleme Kurulu ve Birim Başkanları tarafından ortaya konulabilecek denetim kapsamına giren konular,

ç) Bankanın çalışma yöntemleri, operasyonları, kullanılan sistemler ve kontrol süreçlerinde meydana gelen önemli değişiklikler,


d) Operasyonel verimlilik yaratma fırsatları,

gözönüne alınarak risk bazlı yıllık denetim planları oluşturulur.

(2) İç denetim planlarında Banka etkinliklerinin bir risk analizi yapılır. Bu analiz sonucunda Banka etkinliklerini olumsuz etkileyebilecek olası riskler değerlendirilir. Planlarda önemli veya önem derecesi artan risklere öncelik verilir. Sözkonusu risk değerlendirmesi her yıl gözden geçirilir. Planlarda buna göre gerekli düzenlemelere yer verilir.

(3) İç denetim planları, yönetim stratejilerindeki değişiklikler, dış koşullar, gözden geçirilen hedefler gibi konularda meydana gelen değişikliklere uyum sağlayabilecek esnekliğe sahiptir.

Genel Müdürlüğün bilgilendirilmesi

MADDE 34- (1) Banka yönetimi, Bankanın etkinliklerini ilgilendiren her türlü gelişme, proje, alınan kararla ilgili olarak Genel Müdürlüğün uygun, zamanında ve yeterli şekilde bilgilendirilmesini sağlayacak bir iletişim sistemi geliştirilmesini sağlar.

Denetim rehberi

MADDE 35- (1) Genel Müdürlük iç denetim etkinliklerine yol gösterici olacak ve denetim uygulamalarında birörneklik sağlayacak usul ve esasları içeren bir denetim rehberi hazırlar ve uygular.

İç ve bağımsız dış denetim etkinlikleri

MADDE 36- (1) Bankadaki iç denetim ile bağımsız dış denetim arasındaki gerekli eşgüdümü Genel Müdürlük sağlar.

İç denetim etkinliklerinin izlenmesi ve değerlendirilmesi


MADDE 37- (1) Genel Müdürlükçe, iç denetim çalışmalarının etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğini izlemek amacıyla, dönemsel içsel değerlendirme sistemi, sürekli değerlendirme sistemi ve dönemsel dış değerlendirmeyi içeren bir gözetim sistemi kurulur.

a) Her üç ayda bir gerçekleştirilecek dönemsel içsel değerlendirme sistemi;

1) İç denetim etkinliklerinin yönetmelik, amaçlar, hedefler, politika ve usullere uygunluğu,

2) İç denetim etkinliklerinin Ahlaki Kurallar ve Standartlara uygun olup olmadığı,

3) Bankanın risk yönetimi, kurumsal yönetimi ve iç kontrol süreçlerine olan katkısı ve Banka operasyonlarına katma değer sağlayıp sağlamadığı,

4) İç denetim etkinliklerinin yürürlükteki Banka Kanunu, hukuk kuralları, ilgili yasal düzenlemeler ve ulusal ve uluslararası bankacılık standartlarına uyumu,

5) Gelişmiş ülkelerdeki en iyi uluslararası iç denetim uygulamalarının adaptasyonu ve iç denetim etkinliklerini geliştirme çabalarının yeterliliği,

b) Sürekli değerlendirme sistemi;

1) Her türlü iç denetim görevinin planlanması, inceleme, değerlendirme ve rapor sonuçlarının iletilmesi ve izlenmesinin etkinliği ve uygunluğu,

2) Denetimde kullanılacak olan soru listeleri, çalışma kağıtları ve denetim rehberlerinin güncelliğinin sağlanması,

3) Başkan, Yönetim Komitesi, Banka Meclisi ve Denetleme Kurulu ve ilişkide bulunulan Birim ve Şubelerden gelen geri bildirimler,


4) Performans değerlendirme analizleri,

5) Hedeflenen zaman ve finansal bütçeden sapmalar, denetim çalışmalarının maliyet analizleri,

unsurlarını içerir.

c) Dönemsel dış değerlendirme, en az beş yılda bir uluslararası bir model olan Kalite Güvencesi Değerlendirmesi yöntemiyle bağımsız ve bu konuda uzman kişi veya kuruluşlar tarafından yapılır.

(2) Tüm bu değerlendirmelerin sonuçları en az yılda bir kez Başkana sunulur.

Atanma ve Yükselme

BİRİNCİ BÖLÜM

Aranacak şartlar

MADDE 38- (1) Denetçi yardımcılığı sınavına katılacak adayların;

a) Bankaya memur olarak alınacaklarda aranan şartları taşımaları,

b) Türkiye'de veya yabancı ülkelerde, denkliği Yükseköğretim Kurulunca tanınmış en az dört yıllık eğitim veren yüksek öğretim kurumlarının sosyal, fen bilimleri ve mühendislik alanlarında herhangi bir bölümden lisans ya da lisans üstü eğitimi almış olmaları,

c) Denetçi yardımcılığı Yazılı Meslek sınavına bir defadan fazla katılmamış veya Bankanın herhangi bir eleman alımı sınavında sözlü sınavda-mülakatta elenmemiş olmaları,

şarttır.

Denetçi yardımcılığı sınavı

MADDE 39- (1) Denetçi yardımcılığı sınavı, Bankanın belirleyeceği tarihlerde üç aşamalı olarak yapılır.

(2) Birinci aşama; yabancı dil, genel kültür ve genel yetenek sınavlarıdır.


(3) Bu aşamada adaylar, Yükseköğretim Kurulu Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından yapılacak yabancı dil, genel kültür ve genel yetenek sınavlarına tabi tutulurlar.

(4) Yabancı dil sınavında, adaylar İngilizce, Fransızca ve Almanca dillerinden birini tercih ederler. Genel kültür ve genel yetenek sınavı; Türkçe, matematik, güncel sosyo-ekonomik konular ve vatandaşlık bilgisi alanlarında yapılır.

(5) Adayların, bu sınavlarda başarılı sayılmaları için, genel kültür ve genel yetenek sınavından en az 65 veya üstü puan almaları gerekir.

(6) Ayrıca adayların TOEFL sınavından 550 veya üstü, uluslararası geçerliliği olan diğer lisan sınavlarından da TOEFL sınavında 550 puana denk veya üstü puan veya Kamu Personeli Dil Sınavında 70 veya yukarısı puan almaları gereklidir.

(7) Bu sınavlarda başarılı olan adaylar meslek sınavına alınırlar.

(8) İkinci aşama; meslek sınavıdır.

(9) Bu aşamada adaylar, Genel Müdürlük tarafından belirlenecek sınav konuları arasından seçecekleri dört konudan klasik yöntemle yapılacak meslek sınavına tabi tutulurlar.

(10) Bu sınava ait soruların hazırlanması ve değerlendirilmesi, Başkanlık tarafından her konuda belirlenecek en az iki öğretim üyesi tarafından yapılır.

(11) Adayların, meslek sınavında başarılı sayılmaları için 100 tam puan üzerinden her konudan en az 50 almak üzere, en az ortalama 70 puan almaları gerekir.


(12) Bu sınavlarda başarılı olan adaylar sözlü sınav-mülakata alınırlar.

(13) Üçüncü aşama; sözlü sınav-mülakattır.

(14) Yazılı meslek sınavında başarı gösteren adaylar, Genel Müdürün önerisi ile Başkanlık tarafından belirlenecek kişilerden oluşan bir kurul tarafından sözlü sınav-mülakata tabi tutulurlar.

(15) Sözlü sınav-mülakatta, adayların kişisel özellikleri, medeni cesareti, kişisel iletişim becerileri, temsil kabiliyeti ve kavrama yeteneğine sahip olup olmadıkları değerlendirilir.

(16) Kurul, görüşünü Olumlu ya da Olumsuz olarak belirtir. Olumlu bulunan adaylar; meslek sınavındaki başarı sıralamalarına göre denetçi yardımcısı olarak atanmaya hak kazanırlar.

(17) Sınavlar kamuoyuna ilan edilir.

İKİNCİ BÖLÜM

Denetçi Yardımcılarının Eğitim Programları, Mesleki Gelişim, Yetki Verilmesi ve Performans Değerlendirmesi

Eğitim programı

MADDE 40- (1) Denetçi yardımcılığına atananlar, denetim görevine başlatılmadan önce, süresi ve içeriği Genel Müdürlükçe belirlenecek eğitim programına katılırlar.

Mesleki gelişim

MADDE 41- (1) Denetçi yardımcılarının, denetim görevine başladıktan sonra, Başdenetçi veya denetçi eşliğinde Genel Müdürlükçe verilecek talimat ve esaslar dahilinde iç denetim işlemlerinde deneyim sahibi olmaları sağlanır.

(2) Denetçi yardımcıları, bilgi, beceri ve meslekleriyle ilgili deneyimlerini Genel Müdürlük tarafından planlanan bir gelişim programı çerçevesinde geliştirirler. Bu gelişim programı meslekleriyle ilgili yayınların izlenmesi, Banka tarafından uygun görülen mesleki organizasyonlar, seminer, konferans, eğitim programları, Banka içi eğitimler ve araştırma projelerine katılım şeklinde olabilir.


(3) Denetçi yardımcılarının yetişmelerinde, kendi çaba ve çalışmaları esastır. Eğitim programları yardımcı ve yol gösterici mahiyettedir. Denetçi yardımcıları, birlikte çalışmak üzere görevlendirildikleri denetçi veya Başdenetçinin göstereceği işleri yaparlar.

Yetki verilme

MADDE 42- (1) Bankada iki yılını doldurmuş denetçi yardımcılarından yeterli görülenlere, Genel Müdür tarafından tek başına denetim yetkisi verilebilir.

Performans değerlendirmesi

MADDE 43- (1) Denetçiler, beraberlerinde çalışan denetçi yardımcıları için birlikte çalışma süresinin sonunda usul ve esasları Genel Müdür tarafından belirlenen açık performans değerlendirmesi yaparlar ve hakkında değerlendirme yapılan denetçi yardımcısının görüşünü alarak Genel Müdürlüğe iletirler.

(2) Denetçilerin performans değerlendirmeleri Genel Müdür veya Genel Müdür Yardımcısı tarafından yapılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Denetçilik ile Başdenetçiliğe Yükselme, Denetçi Yardımcılığını Kaybetme, Yurtdışında İnceleme ve Araştırma

Denetçiliğe yükselme koşulları

MADDE 44- (1) Denetçiliğe yükselebilmek için denetçi yardımcısının;

a) Bankada en az üç yıl çalışması,

b) Son iki yıl sicil notlarının en az iyi, performansının iyi - başarılı derecede olması,

c) Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü tarafından yapılan CIA (Certified Internal Auditor) veya Bilgi Sistemi Denetimi ve Kontrolü Birliği tarafından yapılan CISA (Certified Information System Auditor) sınavında başarılı bulunması,


gerekir.

Sertifika sınavı ve sözlü sınav

MADDE 45- (1) Denetçi yardımcıları, en erken üçüncü yılın sonunda Uluslararası İç Denetçiler Enstitüsü tarafından yapılan CIA (Certified Internal Auditor) veya Bilgi Sistemi Denetimi ve Kontrolü Birliği tarafından yapılan CISA (Certified Information System Auditor) sınavına girerler.

(2) Sertifika sınavında başarılı olan denetçi yardımcıları sözlü sınavdan sonra denetçiliğe atanırlar. Sertifika sınavının giriş ücretleri Banka tarafından ödenir.

(3) Sözlü sınav; Genel Müdürün önerisiyle Başkanlık tarafından belirlenecek kişilerden oluşan bir kurul tarafından yapılır.

Denetçi yardımcılığını kaybetme

MADDE 46- (1) Hizmet süreleri içinde görevleri ile bağdaşmayan tutum ve davranışları saptanan denetçi yardımcılarının Banka ile ilişiği kesilir.

(2) Son iki yıl iyi derecede sicil alamayanlar ile performansı iyi - başarılı derecesinin altında kalanlar memur olarak atanırlar.

(2) Bu amaçla yurtdışına gönderilenler, döndükten sonra çalışmalarının sonuçlarını bir rapor halinde en geç üç ay içinde Genel Müdürlük ile İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğüne verirler.

Başdenetçiliğe yükselme koşulları

MADDE 48- (1) Başdenetçiliğe yükselebilmek için denetçinin;

a) Denetçi olarak en az beş yıl çalışması,

b) Son iki yıl sicil notlarının en az iyi, performansının iyi - başarılı derecede olması,


gerekir.

Birimlerden Genel Müdürlük kadrosuna geçiş

MADDE 49- (1) Genel Müdürlüğün ihtiyaç duyduğu alanlarda Birimlerden kadrosu daha önce çalıştığı Birimde saklı kalmak koşuluyla Genel Müdürlükte görevlendirme yapılması Genel Müdürün uygun görüşü, Başkanın onayı ve atamaya yetkili merciin kararıyla mümkündür. Bu şekilde Genel Müdürlükte çalışan personelden CIA (Certified Internal Auditor) veya CISA (Certified Information System Auditor) sınavlarında başarılı olanlar denetçi kadrolarına atanabilirler. Söz konusu geçişlerde ilgili personelin kıdem hakları saklı kalır. Daha önce denetçi olarak çalışan ve idari hizmetlere geçenlerin tekrar Genel Müdürlüğe dönmeleri halinde idari hizmetlerde geçen süreleri denetçi kıdemlerine sayılır.

(2) Kadrosu daha önce çalıştığı Birimde saklı kalmak koşuluyla Genel Müdürlükte çalıştırılan personel Genel Müdürün belirleyeceği konularda denetçilere yardımcı olurlar ve denetçilerin uymakla zorunlu oldukları Ahlaki Kurallar ve Standartlara uymak zorundadırlar.

(3) Teftiş Kurulu kadrolarından Genel Müdürlük kadrolarına geçiş Genel Müdürün uygun görüşü, Başkanın onayı ve atamaya yetkili merciin kararıyla mümkündür.

Genel Müdürlük kadrosundan Birimlere ve Şubelere geçiş

MADDE 50- (1) Bankanın ihtiyaç duyduğu alanlarda Genel Müdürlük kadrolarından Birimlere ve Şubelere geçiş Genel Müdürün uygun görüşü, Başkanın onayı ve atamaya yetkili merciin kararıyla mümkündür. Sözkonusu geçişlerde kazanılmış kıdem hakları gözönünde tutulur.


Yürürlük

MADDE 51- (1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 52- (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı yürütür.



SORUMSUZLUK BEYANI: Mevzuat.com başta Resmi Gazete olmak üzere çeşitli kaynaklardan içerik temin etmektedir. Bu içeriğin temini sırasında ve sonrasında Mevzuat.com'da yer alan bilgilerde: yanlışlıklar, hatalar, eksiklikler bulunabilir; eklemeler, çıkartmalar, güncellemeler, parçalara ayırmalar, içeriğin bölünmesi, format değişiklikleri, özetlemeler, yazılım/kod ilavesi, yapılmış olabilir; bilgiler güncel olmayabilir. Mevzuat.com hiçbir şeyi garanti etmemektedir, sorumluluk almamaktadır. Hangi sebeple olursa olsun Mevzuat.com'un ve içeriğinin kullanımı sebebiyle doğabilecek zararlardan Mevzuat.com, Mevzuat.com'un sahipleri ve çalışanları sorumlu değildir. Mevzuat.com'un ve içeriğinin kullanımı tamamen kullanıcının / ziyaretçinin vs. isteğine bırakılmıştır ve oluşabilecek zararlardan ve her türlü riskten söz konusu kullanıcılar / ziyaretçiler vs. sorumludur. Mevzuat.com kullanıcıları / ziyaretçileri vs., Mevzuat.com'u ve içeriğini kullandığı an bu koşulları ve sorumsuzluk beyanını baştan itibaren koşulsuz kabul etmiş sayılır. Bu koşulları ve sorumsuzluk beyanını kabul etmiyorsanız Mevzuat.com'u ve içeriğini hiçbir şekil ve surette kullanmayınız, kullandıklarınızı imha ediniz ve siteyi hemen terk ediniz. Mevzuat.com bu beyanı değiştirme hakkını elinde tutar. (Son güncelleme tarihi: 5 Nisan 2018)